Tên Atiso đỏ là cách gọi của người dân Miền Bắc dành cho cây thảo dược này. Trên thị trường hiện đã có rất nhiều những sản phảm được làm từ Hoa Atiso như , rượu, trà, nước siro, mứt, bánh quy ,vv … và được sử dụng nhiều như một món quà tặng và nhiều dịp khác.
Giới thiệu chung về hoa atiso
Cây sống khoảng một năm cao 1,5 – 2m, phân nhánh gần gốc, màu tím nhạt, lá hình trứng, mép lá có hình răng. Hoa mọc đơn độc, mọc ở cạnh, gần như hoa không có cuống. Tràng hoa màu vàng hồng hay tía, hoặc có khi trắng. Quả nang hình trứng, có lông mang đài màu đỏ bao quanh quả. Cây atiso ra hoa từ khoảng tháng 7 đến tháng 10.
Với nước ta, từ lâu cây Atiso đỏ được trồng làm cảnh khá phổ biến. Đài hoa nếu phơi khô thì bảo quản được lâu, nhưng sau khi ngâm nước thì đài hoa lại trở về trạng thái tươi.
Vào mùa thu hái, là lúc các lá đài còn mềm, có màu đỏ sẫm và không nhăn héo. Và cũng chỉ thu hái được trong vòng 15-20 ngày. Và sau khi để hoa nở lâu, thì sản phẩm cho ra cũng kém chất lượng.
Thành phần dược lý của hoa atiso
– Cả lá, đài hoa Atiso đỏ giàu về Acid và Protein. Các chất Acid chính tan trong nước đó là Acid Citric, Acid Hibiscus ,Acid Malic, Acid Tartric. Chúng cũng chứa Gossypetin và Clorid Hibiscin là những chất có đặc tính kháng sinh.
– Hoa chứa một chất mầu vàng chính là Flavonol Glucosid là Hibiscitrin; Hibiscetin. Quả khô chứa , Anthocyanin, Canxi Oxalat, Gossypetin (có tác dụng kháng sinh) và Vitamin C.
– Phần Hột chứa 7,6% nước, 24% protein , 22,3% dầu, , 7% chất khoáng , 13,5% chất xơ.
Dầu hột hoa Atiso đỏ tương tự như các loại dầu hột bông vải có tác dụng chống nấm và bệnh ngoài da. Dầu chứa Vitamin và các chất béo không no, có tác dụng tốt đối với người cao tuổi và người kiêng ăn, người béo phì.
Một số công dụng chủ yếu của lá hoa và cây Atiso đỏ
– Dầu ép từ hạt Atiso đỏ và chất không xà phòng hoá có tác dụng kháng sinh trên một số chủng vi khuẩn như Escherichia coli, Bacillus subtilis, Salmonella typhi, Staphylococcus aureus ,Bacillus subtilis, Coryne bacterium pyogenes… và có tác dụng kháng nấm trên một vài loài nấm thông thường
– Đài hoa Atiso đỏ có tác dụng chống co thắt cơ trơn, làm thư giãn cơ trơn tử cung, làm hạ huyết áp và có tính kháng sinh, trị ho, viêm họng. Theo kinh nghiệm dân gian thì nhai hoặc ngậm đài hoa bụp giấm để trị viêm họng, trị ho.
– Đài và lá của hoa atiso cũng được dùng làm thuốc, lợi tiểu nhuận gan. Dịch chiết nước từ đài hoa Atiso đỏ đem tiêm thử vào mèo thí nghiệm (không gây mê) cho thấy có tác dụng hạ huyết áp khá tốt. Tác dụng này bị ngăn cản bởi atropin. Một chiết đoạn polysaccharit nụ hoa Atiso đỏ tan trong nước có tính chất như pectin polysacharit làm chậm sự phát triển của khối u .
– Nước hãm đài hoa chứa nhiều Acid hữu cơ có tác dụng lợi tiểu, giảm áp suất mạch ,lợi mật, lọc máu, và kích thích nhu động ruột, lại có tác dụng kháng khuẩn và nhuận tràng. Lá cũng có tác dụng lợi tiểu, an thần và làm mát,thanh lọc cơ thể.
– Lá có vị chua chua, thường dùng làm rau để ăn. Người ta thường dùng đài hoa có vị chua làm gia vị thay giấm, làm nước giải khát, làm mứt…Có nhiều nơi dùng chế siro. Lá dùng như chất thơm và cùng với đài hoa, quả để trị bệnh . Toàn cây có thể chế rượu vang: rượu có mầu đỏ đẹp, vị chát, chua dịu, dáng dấp của một loại rượu vang.
– Đài lá, của hoa (Atiso đỏ) chín rất nhanh và chỉ được thu hái trong vòng 15-20 ngày sau khi hoa nở khi chúng vẫn còn mềm, không nhăn héo và có mầu đỏ xẫm. Lá đài để tươi, rửa sạch ép lấy nước, pha thêm đường và nước lọc làm đồ uống giải khát trong mùa hè.
– Sắc hoa ,đài hoa rất mọng nước nên lấy nước uống hay hãm uống giúp cho hệ tiêu hoá và trị các bệnh về mắt. Nước của Sắc, đài hoa cũng dùng để trị bệnh tim và thần kinh, huyết áp cao, xơ cứng động mạch
Lưu ý: Lá cây Atiso đỏ thường được dùng để nấu canh chua, làm nước giải khát. Ở nước ta có dùng để sản xuất rượu vang atiso đỏ phục vụ nhu cầu trong nước và để xuất khẩu.
Bông hoa Atiso đỏ ngâm với đường và mật ong làm siri có tác dụng mát gan, giải nhiệt cho cơ thể trong những ngày hè nóng bức. Có thể phòng rôm sảy, mụn nhọt, táo bón… cho trẻ trong những ngày hè bằng cách cho trẻ uống hoa atiso ngâm đường hàng ngày. Hầu hết các bé đều rất thích vị chua chua, thơm , ngọt ngọt của loại nước giải khát từ hoa astiso. Hoa Atiso đỏ sau khi ngâm có vị ngọt ngọt, chua chua và đặc biệt rất giòn, ăn rất ngon mà lại vô cùng đảm bảo vệ sinh. Các bạn nên thử một lần đảm bảo sẽ rất thích loại nước uống này.